ANDRZEJ NIEGOLEWSKI:

 

Andrzej Niegolewski urodził się 12 listopada 1787 r. w Bytyniu. Był dzieckiem Felicjana Niegolewskiego i Magdaleny z  Potockich. Mając 18 lat zgłosił się do oddziału gwardii honorowej Napoleona  Bonaparte.  W  styczniu  1807  r. przeszedł  do 5  pułku  jazdy. Brał  udział  w  walkach  przeciwko  Prusakom  pod  Tczewem, Gdańskiem  i  Fridlandem.  W  czerwcu 1807 r. przeszedł  jako  podporucznik  do  polskiego pułku  lekkokonnych  gwardii  cesarskiej  i  wyruszył  do Hiszpanii. W dniu  30 listopada 1808 r. brał udział w słynnej szarży szwoleżerów pod Somosierrą, był wielokrotnie  ranny. Został  odznaczony  przez  Napoleona  Krzyżem  Legii Honorowej. W  wyniku  odniesionych  ran  leczył  się  w  madryckim  szpitalu. W  latach  1810-1811  ponownie  służył  w  Hiszpanii. Na  początku  kampanii  rosyjskiej  w  1812 r.  jako  kapitan  pełnił  służbę  oficera  ordynansowego  w  sztabie  cesarza. Brał  udział  w  głównych  bitwach  oraz  odwrocie  Wielkiej  Armii. W  1813 r. został  mianowany  szefem  szwadronu. Kontuzjowany  w  bitwie  narodów  pod  Lipskiem  ewakuował  się do  Moguncji. Kiedy  panowanie  Napoleona  dobiegało  kresu  leczył  się  w  Paryżu. W  listopadzie  1813  r.   otrzymał  Krzyż  Oficerski  Legii  Honorowej.     Po  otrzymaniu  dymisji  z  wojska  w  końcu  1814 r.  wrócił  do  kraju  i  osiadł  w  Niegolewie. W  1816 r.  ożenił  się  z  Anną  Krzyżanowską spadkobierczynią Włościejewek koło Śremu. Młoda  para  przeniosła  się  do  majątku  dziedziczki  i  tam  rozpoczęła  żywot  ziemiański.  Kolejne  lata  to  okres  aktywnej  działalności  społecznej  i  politycznej  przepojonej  patriotyzmem. Na  forum  poznańskiego  sejmu  prowincjonalnego występował  przeciwko  upośledzeniu  języka  polskiego  w  biurach, urzędach  i  szkolnictwie. Domagał  się  również  przestrzegania  postanowień  traktatu  wiedeńskiego  i   gwarancji  królewskich  w  Wielkim  Księstwie  Poznańskim.  W  czasie  powstania  listopadowego  został  awansowany  na  pułkownika. Podczas  bitwy  pod  Grochowem  był  w  sztabie  głównodowodzącego  Michała  Radziwiłła. Następnie  dowodził  pułkiem  jazdy  sandomierskiej. Walczył  w  bitwie  pod  Iganiami. W  sierpniu  1831 r. z  powodu  złego  stanu  zdrowia  otrzymał  dymisję  z  wojska. Za  udział  w  powstaniu  odznaczony  został  Złotym  Krzyżem  Orderu  Virtuti  Militari. Po  upadku  powstania  został  ukarany  przez  władze  zaborcze  grzywną  i  karą  więzienia  ,  którą  odbył  w  twierdzy  Cosel (przełom  lat  1833/1834). Po  czym  zamieszkał  na  stałe  w  Niegolewie.  Do  życia  publicznego włączył  się  po  roku  1840. Ponownie  podjął  działalność  parlamentarną  w  sejmie  prowincjonalnym. Postulował  m.in.  powołanie  uniwersytetu  w  Poznaniu. Brał  udział  w  zwołanym  w  Berlinie  w  roku  1847  tzw. sejmie  połączonym,  reprezentującym  sejmy  prowincjonalne  Prus. Andrzej  Niegolewski  ogłosił  w  1854 r.  swoją  udokumentowaną  wersję  wydarzeń  szarży  pod  Somosierrą  ( w  języku  polskim ``Somosierra``.Poznań 1854 r.) Pod  koniec  życia  Niegolewski  udał  się  do  Francji,  gdzie  odwiedził  skupiska  polonijne. W  rocznicę  bitwy  pod  Somosierrą  30  listopada  1854 r., rodacy  w  Paryżu  wydali  na  jego  cześć uroczysty  obiad. Wśród  liczych  gości  obecny  był  także  Adam  Mickiewicz.  Andrzej  Niegolewski  zmarł 18 lutego 1857 r. w Poznaniu, pochowany został w  grobach  rodzinnych  w  Buku. W  okresie  międzywojennym jego  doczesne  szczątki  przeniesiono  do  Grobów Zasłużonych w kościele św. Wojciecha  na  ``Skałce`` w Poznaniu. W  małżeństwie  z  Anną  z Krzyżanowskich  miał  trzech  synów  i  pięć  córek.